Anloo, Gasteren, Anderen, Gasselte, Drouwen, Schoonloo en Hooghalen voelen niets voor de opslag van kernafval in zoutkoepels onder hun dorpen. Ook de provincie, de gemeenten Aa en Hunze en Midden-Drenthe hebben een ‘no-go’ naar Den Haag gestuurd. Waterbedrijf WMD en waterschap Hunze hen Aa’s hebben grote zorgen gedeeld met het ministerie.
Gisteren was de laatste dag dat er bij het ministerie visies konden worden ingediend op het Nationaal Programma Radioactief Afval (NRPA).
75 jaar eerder
Staatssecretaris Chris Jansen (PVV) wil veel eerder een besluit nemen over waar we definitief ons kernafval laten. Niet pas in 2100, maar de komende jaren moet duidelijk worden waar de eindopslag van radioactief afval moet komen. 75 jaar eerder dus.
Het argument van de staatsecretaris is: de kerncentrale in Borssele blijft langer open, Nederland krijgt er twee grote kerncentrales en mogelijk een aantal kleintjes (Small Modular Reactors) bij, dus is er meer kernafval.
En daarmee zijn de Drentse zoutkoepels weer in beeld als opslagplek, want het kabinet wil het afval in de diepe ondergrond plaatsen. Dat kan in ons land alleen in klei of zoutkoepels in de bodem. Maar meerdere Drentse instanties zien die opslag in Drenthe niet zitten.
In zout gaat het mis
Dorpsbelangen Anloo wijst er op dat de opslag van kernafval in zoutlagen in Duitsland twee keer fout en een keer bijna fout ging. “In Asse en Morleben lekken de vaten met radioactief afval. Dat komt omdat er grondwater binnendringt. Water en zout vormen samen pekel en dat tast de vaten aan. Daarom is dit stilgelegd”, aldus Gijs Dercks van Dorpsbelangen Anloo.
“In Gorleben bleek een zoutkoepel volledig ongeschikt, er was in het voortraject gebruikgemaakt van onjuiste feiten. Een grote milieuramp in Asse en Gorleben is voorkomen, omdat de berging nog niet afgesloten was.” In de plannen van het ministerie wordt de Nederlandse opslag als het vol zit volgestort met beton, zodat er nooit iemand meer bij kan.
Ook de voorzitter van Dorpsbelangen Schoonloo wijst op de gevaren van het afsluiten van de opslag. “Zelfs na de afsluiting kunnen onvoorziene processen in de aarde de veiligheid van de opslag in gevaar brengen”, zegt Dennis Bardie.
“Zoutkoepels zijn relatief jong, kunnen bodembewegingen ondergaan en zijn gevoelig voor water. Daarom is een vergelijking met een locatie in Finland, moeilijk te maken. Daar is sprake van een stabiele diepe granieten laag met zeer lage doorlatendheid van water.”
Risico’s
De zoutkoepels bewegen ook, gaat Derckx verder. “In Anloo zitten er breuken in de zoutkoepel, waardoor water naar binnen kan komen. En dan is er nog de kans op aardbevingen, vanwege gas- en zoutwinning in de buurt”, betoogt Derckx. Dorpsbelangen Anloo vindt dit een “onaanvaardbaar risico”.
Voorzitter Henk Boer van Dorpsbelangen Hooghalen, Laaghalen en Laaghalerveen wijst op studies die gedaan zijn in de Verenigde Staten, Duitsland en Denemarken.
“Daaruit blijkt dat deze manier van opslag in zoutkoepels onvoldoende betrouwbaar is en problemen oplevert. Zo komen de zoutkoepels langzaam omhoog. Het kernafval zal dus steeds dichter onder de aardoppervlakte komen te liggen. Dit kan tot gevolg hebben dat het zoutmateriaal gaat breken en er water naar binnen lekt. Dit kan weer tot gevolg hebben dat er radioactief afval weglekt”, aldus Boer.
Ook wijst de voorzitter op de aardbevingen in zijn regio door gaswinning. “In oktober was er een aardbeving in ons dorp van 1,9 op de schaal van Richter.”
Recyclen?
Voor Plaatselijk Belang Gasselte-Kostvlies weegt ook het milieu- en stralingsrisico het zwaarst. Voorzitter Carlo Hadderingh voorziet verder ook de bovengrondse aantasting van het landschap, omdat er naar schatting een terrein van 2,5 vierkante kilometer nodig is bij de opslag.
“Midden in een gebied met bijzondere ecologische, geologische en toeristische waarde. Zoals Geopark de Hondsrug, Natura-2000 gebied Drouwenerzand en het Nationaal Park de Drentse Aa. Los daarvan moet een groot deel van Gasselte of Drouwen worden opgeofferd.”
Ook ziet Hadderingh de onomkeerbaarheid van opslaan in zoutkoepels niet zitten en zadel je toekomstige generaties op met een probleem dat je in de toekomst misschien anders op kunt lossen. Zo zou de staatssecretaris meer onderzoek moeten doen naar het recyclen (neutraliseren of hergebruik) van kernafval, vindt Hadderingh.
Geen gerommel in de bodem
Aa en Hunze vat het concreet samen: geen gerommel in de bodem. Burgemeester Anno Wietze Hiemstra schrijft in de zienswijze: “Onze gemeente heeft al te maken met de gevolgen van gas- en zoutwinning en de regeling voor windparken. Wij hebben ruimschoots bijgedragen en staan afwijzend tegenover verder gerommel in de bodem. Wij willen onze inwoners niet opzadelen met de gevaren van radioactief afval.”
Ook Midden-Drenthe staat afwijzend tegen opslag van kernafval in de ondergrond. “Omdat we dit niet duurzaam achten. Daarbij zijn er veiligheids- en gezondheidsrisico’s. Ook staan we niet positief tegenover de benodigde ruimte bovengronds vanwege de ondergrondse opslag.”
De provincie Drenthe vindt opslag in de bodem “niet duurzaam” en heeft vastgelegd dat ondergrondse opslag van kernafval uitgesloten is. Gedeputeerde Henk Jumelet wil best met Den Haag praten over het kernafvalprobleem, maar ondergrondse opslag is voor de provincie een “doodlopende weg” die het kabinet niet in moet slaan. Zo liet Jumelet eerder weten.
Waterkwaliteit
Waterbedrijf WMD en Waterschap Hunze en Aa’s hebben zorgen over het water. Hunze en Aa’s zegt in de reactie geen harde nee tegen de opslag. “Gezien de hoge eisen die aan de waterkwaliteit worden gesteld, willen wij benadrukken dat de ondergrondse opslag van radioactief afval niet mag leiden tot een verslechtering van de leefomgeving of een verhoogd risico daarop. Wij verzoeken u daarom om waterhuishoudkundige aspecten, inclusief de mogelijke effecten op de ondergrond en het grondwater, nauwlettend mee te nemen in verdere onderzoeken en besluitvorming.”
De WMD tapt uit een iets ander vaatje. “Ieder risico voor de drinkwaterwinning in relatie tot ondergronds eindbergen van radioactief afval is onaanvaardbaar.” Volgens de directie van het waterbedrijf heeft het ministerie in de Milieu Effect Rapportage (MER) geen rekening gehouden met bescherming van watervoerende pakketen en reservevoorraden water in de bodem.
De WMD vindt dat het ministerie de effecten van opslag van kernafval in de bodem net zo moet behandelen als mijnbouwactiviteiten. “In drinkwater-wingebieden is het risico op verontreiniging door mijnbouwactiviteiten niet acceptabel. Een verontreiniging heeft namelijk grote consequenties voor de huidige drinkwatervoorziening.”
Maar ondanks dat de WMD stelliger is dan het waterschap zegt ook het drinkwaterbedrijf geen keihard nee tegen de opslag. Behalve in grondwaterbeschermingsgebieden en toekomstige waterwinningen, daar is het niet bespreekbaar. “Ondergrondse opslag van radioactief afval in zoutkoepels en kleilagen staat op gespannen voet met de veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening”, concludeert de directie.
Informatie weggestopt
Op de informatie vanuit het ministerie is veel kritiek. Zo is de procedure alleen gepubliceerd in de Staatscourant en weggestopt op de website van het ministerie. Veel indieners van de zienswijzen tikken het ministerie op de vingers over de manier waarop ze “verrast zijn” of “niet wisten” dat het kabinet het besluit over de opslag van kernafval 75 jaar naar voren haalt. Laat staan dat je daar je visie over kon indienen.
Voorzitter Gijs Derckx van Dorpsbelangen Anloo doet het “dringende verzoek om Dorpsbelangen Anloo in het vervolg rechtstreeks te informeren.” Zijn collega Henk Boer uit Hooghalen spreekt van een “niet-zorgvuldige procedure”, waardoor Dorpsbelangen “onvoldoende tijd had om zich in te lezen”.
Eerder uitten burgemeester Hiemstra van Aa en Hunze, gedeputeerde Jumelet en dorpsvoorzitters Bardie van Schoonloo en Hadderingh van Gasselte al kritiek op de aanpak van het ministerie.
Ook verschillende politieke partijen uit gemeentes hebben individueel een zienswijze ingediend, dat geldt ook voor het Nationaal Park Drentsche Aa en de Natuur en Milieufederatie Drenthe. NMFD wil er ook geen nieuwe kerncentrales bij, dat helpt al met het verkleinen van de toekomstige radioactieve afvalberg.
Er zijn ook buurten en individuele inwoners die een zienswijze hebben ingediend. In de individueel ingediende zienswijzen heeft RTV Drenthe geen inzicht.
dit is een artikel van
